Elk nadeel hep z’n voordeel
Vandaag werd de Staat van het Onderwijs 2023 gepresenteerd. Naar aanleiding daarvan schreef NRC het artikel Aantal zittenblijvers op de middelbare school fors gestegen, vooral op de havo. De krant kopte: “Aantal zittenblijvers op de middelbare school fors gestegen, vooral op de havo. Havo 4 spant de kroon met het aantal zittenblijvers. Daar moest 19 procent van de leerlingen het schooljaar overdoen”. Toen ik het artikel las kreeg ik een dubbel gevoel.
Enerzijds vond ik het zeer vervelend en zelfs kwalijk voor iedereen. Ik betreur het dat de leerlingen behoorlijk de dupe zijn geweest van de pandemie en lopen nu achter. Ik betreur ook dat wij niet in staat waren om in die tijd goed onderwijs te geven aan de leerlingen (al hebben de docenten en de scholen hun stinkede best gedaan, maar daarvoor zijn de leraren niet opgeleid en de scholen niet voor ingericht). Tot slot betreur is de mogelijke gevoelens van de docenten die misschien denken dat zij gefaald hebben (wat NIET het geval is).
Maar dan bekruipt mij ‘de andere kant’ van deze medaille. Ja, de kinderen hebben een achterstand opgelopen. De gevolgen hiervan zijn niet te onderschatten zoals: stress om toch het leerjaar/de opleiding met succes af te sluiten, niet optimaal voorbereid te zijn op het vervolgonderwijs (de vervolgopleidingen merken de achterstanden) waardoor ook de leerlingen die wel zijn overgegaan stress ervaren op de vervolgopleiding… Maar is het moeten overdoen van een leerjaar echt zo’n ramp, of in ieder geval iets die zo’n schreeuwende kop in de krant verdient?
Even een kort verhaaltje: Toen ik in het bestuur van een middelbare school zat had ik jaarlijks ‘ruzie’ met de inspecteurs. In hun ogen was het een probleem dat er bij onze school meer leerlingen 3-mavo, 4-havo en 5-vwo doubleerden dan de landelijke gemiddelden. De directeur van de school en ik legden, jaar in jaar uit, aan de inspecteurs uit dat dit een bewust pedagogisch(e) beleid/keuze was. Wij legden uit dat wij ons(ze) beleid/keuze hadden besproken met de docenten op school, de ouders van onze leerlingen (die ermee eens waren) en de leerlingen (die het ook wisten). Wat was het geval? Wij vonden dat het voorlaatste jaar HET moment was om voor de leerlingen die het nodig hadden een pas op de plaats te laten maken, het jaar over te laten doen en het volgende jaar met 2 vingers in de neus hun middelbaarschoolcarrière succesvol te kunnen afsluiten. Wij legden ook uit – en lieten ook zien – dat de slagingspercentages aan het einde van mavo, havo en vwo juist hoger waren dan de landelijke gemiddelden! Het werkte dus.
Terug naar de Staat van het Onderwijs 2023. Is het vervelend dat 19% van de havo het schooljaar overdoen? Ja. Is het een ramp? Neen. Tenminste als dit een beleidskeuze die in de school en in overleg met ouders en leerlingen en met instemming van hen. Daarnaast is het belangrijk dat de maatschappij accepteert dat wij in bijzondere tijden leven en dat het geen schande is en dus straks bij het solliciteren voor een baan waardeert dat zo’n keuze is gemaakt i.p.v. het te zien als ‘een streepje tegen’. En tot slot, moeten de ministers voldoende geld beschikbaar stellen om dat extra jaar te financieren.
Zo’n beleid zal niet alle problemen oplossen, maar het kan de stress die veel leerlingen ervaren helpen verminderen, de achterstanden die zij hebben opgelopen kunnen helpen verkleinen en zelfs in te halen, het vervolgonderwijs voor deze leerlingen kunnen vergemakkelijken, en misschien het algehele welbevinden kunnen verhogen omdat deze leerlingen een leuk en volwaardig schooljaar kunnen ervaren. Het is maar één jaar op een heel leven. Gun de kinderen de rust die zo’n extra jaar hen kan brengen!
