Even een willekeurige gedachte; een random thought.

Ik ben voorstander van het gebruik maken van een ‘doventolk’ (ook wel eens een gebarentolk genoemd) op de TV zo dat mensen met gehoorbeperkingen ook kunnen genieten van de TV. Ik vind het geweldig hoe, bijvoorbeeld, Irma Sluis vakkundig de laatste weken zorgt dat mensen met een gehoorbeperking de persconferenties over het coronavirus en de daarvoor getroffen maatregelen kunnen volgen. Ik vind het ook fantastisch dat er zelfs een speciaal kanaal in leven is geroepen (het themakanaal NPO Nieuws[1]) waarbij een gebarentolk het 8-uur journaal mee presenteert.

Deze dienst is gekomen naast de al lang aanwezige TT888 voor ondertiteling van Nederlandstalige televisieprogramma’s van de publieke omroepen. Daarentegen vind ik het jammer dat deze extra ‘dienst’ geen lange leven is beschoren omdat die alleen zal duren zolang de coronacrisis duurt (hopend dat deze crisis niet al te lang meer duurt). Wat mij betreft zou dit een permanent voorziening moeten zijn en mag zelfs uitgebreid worden naar alle journaaluitzendingen en misschien zelfs naar andere actualiteitenprogramma’s. Maar…

De laatste tijd hoor (en lees) ik berichten van mensen die vinden dat het reguliere 8-uur journaal altijd moet worden voorzien van een doventolk in beeld; dus niet op een apart kanaal. En hier zie ik een probleem. Uit cognitief psychologisch oogpunt levert dit problemen op voor het begrijpen en onthouden van de aangeboden informatie. Bij mensen zonder gehoorbeschadigingen of ‑beperkingen (horenden dus) kan het visueel volgen van gebaren van de tolk flink interfereren met het auditief volgen van de verbale boodschap. Wij kunnen niet tegelijkertijd vatten c.q. doorgronden wat de gebaren van de tolk betekenen en aandachtig luisteren naar wat er gezegd wordt. Zoiets vraagt de kijkende luisteraar om te multitasken, en dat kunnen mensen niet. Als je aan het bedenken bent: ‘Wat zou dat gebaar betekenen’ ben je niet aan het verwerken van wat er op dat moment gezegd wordt. Je mist de boodschap dus. De tolk wordt op deze manier een soort ‘seductive’ (verleidelijk) detail dat afleidt van de boodschap en ons werkgeheugen extra belast.

Dus: Lang leve de gebarentolk maar liefst niet permanent aanwezig op het scherm voor iedereen. Zorg dat mensen die de doventolk willen of moeten gebruiken naast of in plaats van de reeds aanwezige ondertiteling dat kunnen doen op een permanent kanaal of dat zij via een knop op de afstandsbediening de tolk op een deel van de scherm kunnen oproepen. Zo zorgen wij dat iedereen de boodschap optimaal kan begrijpen.

[1] Het Journaal met gebarentolk is te zien op NPO Nieuws; bij KPN te vinden op kanaal 43, bij Ziggo op kanaal 501 en bij T-Mobile op kanaal 260. NPO Nieuws is online te zien via NPO Start (https://www.npostart.nl/live/npo-nieuws). Via NPO Start is het Journaal met gebarentolk later ook terug kijken.